De Romeinse tijd

Lottum is een van de oudste Maasdorpen. De bewoning van Lottum gaat zeker terug tot de Romeinse tijd. Dit blijkt onder meer uit een bij het veer aangetroffen Romeinse altaarsteen. Hier heeft hoogstwaarschijnlijk de eerste kerk gestaan. Verder zijn daar veel oude urnen en scherven gevonden en er is een urnenveld ontdekt bij de Stationsweg.

De huidige Meerlosebaan is een weg, die reeds in de Romeinse tijd bestond. Lottum was een Romeinse (militaire) post aan de weg Maastricht - Heel - Kessel - Blerick - Cuijk - Nijmegen. Ook de naam Lottum acht men van Romeinse oorsprong.
Het dorp Lottum bestond in vroegere jaren uit een marktplein met daarom­heen wat huizen en de kerk, enkele boerderijen richting Broekhuizen (oud Aast, aen gen Aes), de buurtschap "in 't Zand" (tussen Zandterweg, Opperdonk, Wielder), en de buurtschap Houthuizen met de molen. Rondom kasteel Kaldenbroek lagen wat boerderijen (o.a. hof Hesken) en er waren een aantal boerderijen op "de Homberg" gesitueerd. De grondschetsenkaart van Lottum uit 1687 laat zien, dat ruilverkaveling nog niet aan de orde was. In het (sub-)tabblad foto vindt U enkele karakteristieke plekken van het dorp.

Van de Middeleeuwen tot aan de Franse Tijd

Vóór de vijftiende eeuw, gedurende de middeleeuwen, waren de "heer"lijke rechten van Lottum verdeeld over verschillende heren en die rechten wisselden dan ook voortdurend van eigenaar. Een gedeelte van de heerlijkheid Lottum was in bezit van het Vrouwenklooster van St. Quirinus te Neuss. Quirinus is in Lottum dan ook de tweede patroonheilige van de parochie samen met de H. Gertrudis. Op de Zandterweg ligt nog altijd het Quirinuskapelle­tje, ook "Kapel in 't Zandt" genoemd.
Daar de abdij de heerlijke rechten niet zelf kon uitoefenen, berustte de voogdij aanvankelijk bij de heer van Kessel en daarna bij de graaf, later hertog, van Gelder. Ook de heren van de familie Van Broekhuizen bezaten een belangrijk deel van de heerlijke rechten van Lottum.
In 1563 verkreeg Christoffel van Wylick na lang onderhandelen de heerlijkheid Lottum van de abdis van Neuss. In 1565 heeft Christoffel toen de tweede klok aan de kerk te Lottum geschonken...
In 1608 werd zijn nakomeling Johan Christoffel van Wylick namens de koning van Spanje erkend als vrijheer van Lottum en tevens tot baron van Lottum verheven. Philip Carl van Wylick, generaal-veldmaarschalk in Pruisische dienst, werd in 1701 benoemd tot rijksgraaf van Lottum.
Een eigen schepenbank, o.a. voor bestuur, gerechtszaken en notariële handelingen, werd in Lottum pas veel later opgericht. In 1567 wordt n.l. in een brief over strafzaken nog naar de drost van Kessel, Johan de Wijtenhorst heer van Horst, verwezen. Rond 1608 kreeg Lottum dan eindelijk een eigen schepenbank.
Bij het overlijden van onze voorvader Petrus aen gen Staie op 21 maart 1706 (geboren ± 1630) werd in het overlijdensregister aangegeven, dat hij de oudste schepen en raadsman van deze gemeenschap was. En in 1736 wordt schepen Muisers van Lottum door het Hof  te Geldern gehoord in een proces over de plaatsing van de Lottumse galg op mogelijk Broek­huizens grondgebied.
Een laatbank (voor agrarische kwesties) bestond in Lottum al langer, vermoedelijk ten huize van de familie Van Darth.
In Lottum lagen vroeger drie adellijke huizen, Kaldenbroek op de grens van Lottum en Grubbenvorst (zie foto hier beneden), het huis Darth op de plaats van de huidige pastorie en De Borggraaf, nog steeds bewoond. Ongeveer honderd meter vanaf De Borggraaf richting de Maas lag de vroegere boerderij De Staij.
In het midden van de achttiende eeuw gaan de heerlijke rechten van Lottum over van de Van Wylicks op Carel, vrijheer van Quadt en in 1755 worden ze weer overgedragen aan de familie Van Aerdt. Vanaf die tijd konden de Van Aerdts, die op De Borggraaf woonden, zich heer van Lottum noemen en nadien voerden zij zelfs de titel van baron en barones van Lottum.
Na het einde van de tachtigjarige oorlog (1648) bleef Lottum Spaans. In mei 1713 werd Lottum met het gehele ambt Kessel bij Pruisen ingelijfd. Evenwel bleef in Pruisisch Gelder het Nederlands de enige erkende taal.

De Franse tijd

In 1794 begint de twintigjarige Franse periode. In deze tijd vervallen de feodale heerlijkhe­den en rechten.
In 1800 wordt de zelfstandigheid van kleine gemeenten hersteld, maar de allerkleinste gemeenten worden  samengevoegd. Zo vormen sinds het jaar 1800 Lottum en Grubbenvorst één gemeente onder de naam Grubbenvorst. Elk dorp had toen ongeveer 500 inwoners. En in de Franse tijd hebben vele jonge mannen in het leger van Napoleon moeten dienen.

De negentiende en twintigste eeuw

In 1815 begint de Nederlandse tijd, met een onderbreking van een Belgische periode van 1830 tot 1839. Daarna maakten Lottum/Grubbenvorst deel uit van het Nederlands hertog­dom Limburg, de latere provincie Limburg.
Reeds in de achttiende eeuw had Lottum boomgaarden en kweekte men er haagplanten. Een nakomeling van de familie Lichtevelt, kapelaan Frans Lichtevelt, geboren in 1787, woonde op de boerderij van kasteel Kaldenbroek. Hij werd in 1817 tot priester gewijd en in datzelf­de jaar benoemd tot kapelaan in Lottum. Zijn gezondheid liet te wensen over en op dokters­advies moest hij veel in de buitenlucht verblijven. Zijn tijdelijke verblijf in het Franse Orleans schijnt daarmee verband te houden.
Het kweken van bomen was daar reeds lange tijd de belangrijkste bron van inkomen. Dit heeft hem voor de boomteelt enthousiast gemaakt en hij bracht zijn kennis daaromtrent bij zijn terugkeer rond 1830 in bij zijn familie in Lottum. Op zijn initiatief is men in de eerste helft van de 19de eeuw te Lottum begonnen met het kweken van bomen.
De Lottumse boeren hadden in die tijd een karig bestaan en de boeren in deze regio konden een aanvulling op hun inkomen goed gebruiken. Ze bleven op de eerste plaats akkerman, maar de teelt van rozenstruiken en vruchtbomen breidde zich geleidelijk uit. Het boerenbe­drijf bleef noodzakelijk omdat men de mest nodig had in de kwekerij. Kunstmest kwam pas in beeld rond het jaar 1900.
Als pioniers van de boomkwekerij in Lottum kunnen genoemd worden:  Christiaan en Andreas Gevelaers (cafe den Hook (zie foto hier beneden), Andreas was getrouwd met M.G.Lichtevelt), Jos Jonkers (locatie Lozeman), Maantje en Kobus van Soest (Oud Aast) en Johannes Seuren.
Vanaf het begin van de twintigste eeuw tot het jaar 1969 werden in Lottum de rozenfeesten gehouden en vanaf 1991 zijn er de tweejaarlijkse rozenfestivals. Ruim honderd boom- en rozenkwekers zorgen anno 2000 voor de jaarlijkse produktie van miljoenen tuin- en kasrozen. Lottum heeft daarmee zijn faam opgebouwd als Rozendorp. Zie ook een film hierover in het (sub-)tabblad Film / Video.
Lottum houdt verder reeds gedurende vele jaren de jaarlijkse paardenmarkt op de eerste maandag na de 11de van de 11de en viert, evenals Grubbenvorst, ieder jaar vóór Carnaval de Gekke Moandaag.
Deze tradities hebben tot op heden stand gehouden. Lottum kent nog steeds een rijk vereni­gingsleven, waarin de Koninklijke Harmonie, die in 2001 haar 150-jarig bestaan heeft gevierd, een bijzondere plaats inneemt.

Voor meer foto's van Lottum klik hier.